Coğrafi Yapı

Düzce il merkezi 39051 dakika kuzey enlemi ile 31008 dakika doÄŸu boylamında yer alır. Türkiye'nin illeri arasındaki yeri, Bolu ili topraklarının batı ve kuzeyinde Sakarya ilinin doÄŸusunda ve Zonguldak Ä°linin güneybatısında yer alır. Kuzeyinde Karadeniz ile sınırdır. DiÄŸer illerle sınırlarını tabii sınırlar oluÅŸturur. Bu sınırlar kuzeybatıda Sakarya ile Melen Çayı, batı ve güneyde daÄŸların üst kısımları oluÅŸturur. Deniz seviyesinden yüksekliÄŸi 160 metre kadardır. Güneydeki bu daÄŸlar, batıdan doÄŸuya Keremali, Elmacık, Güney Bolu ve Sünnice daÄŸlarıdır.

Yollara göre doÄŸu-batı yönünde uzanan D-100 karayolu ile TEM otobanı üzerinde yer alır. Bu yollar il merkezinden geçer. Bu konumu ile Avrupa-Asya arasında transit yol üzerindedir. D-100 karayolu il merkezinden ayrılarak Akçakoca ilçesi üzerinden Zonguldak Ä°line baÄŸlanır. Düzce bu konumu ile yol kavÅŸağı ÅŸehridir. Düzce'nin kuzeyinde Akçakoca, kuzeydoÄŸusunda Yığılca, kuzeybatısında Çilimli ve Cumayeri, batısında GümüÅŸova ile güneydoÄŸusunda Gölyaka ilçeleri yer alır.

Karadeniz Bölgesinin yer ÅŸekillerinin özelliklerini yansıtır. DaÄŸlar Karadeniz kıyısına paralel olarak sıralar halinde uzanır. Bu yüzden kıyıda doÄŸal limanlar oluÅŸamamıştır. Kıyıda yer yer falezler ve aralarında geniÅŸçe plajlar yer alır. Shef (Kıta sahanlığı) sahası dardır. DaÄŸların, I. Jeolojik (paleozoik) zamanda oluÅŸmuÅŸ arazi üzerinde II. Jeolojik (Mezozoik) zamanda biriken tortulların III. Jeolojik (Tersiyer) dönem baÅŸlarında, Alp - Himalaya kıvrımları oluÅŸurken ortaya çıkmıştır. Zamanın ortalarındaki aşınmadan sonra bütün halinde tekrar yükselmiÅŸtir. Bu yükselme esnasında Kuzey Anadolu Fay Hattı oluÅŸmuÅŸtur. Bu hat Düzce ovasının güneyinden geçmektedir. DaÄŸların yükseltisi doÄŸudan batıya ve iç kısımdan Karadeniz kıyısına doÄŸru azalmaktadır. Kıyı gerisindeki yer ÅŸekilleri plato görünümündedir. Kıyı gerisindeki daÄŸların yükseltisi 2000 m'yi geçmemektedir. Kaplandede dağı 1160 m'dir. DaÄŸların kıyıdan iç kısımlara doÄŸru yükseltisinin artması, kıyı ile iç kısımlar arasında yıl içinde sıcaklık farklarının fazla olmamasına ve yağış miktarının da buralarda yeterli olmasına etkisi olur.

Ä°ç kısımda yer alan Düzce ovası dört tarafı daÄŸlarla çevrilidir. Bu daÄŸlar ovanın kuzeyinde ve güneyinde fazla arızalı sayılmayan sıralar halinde uzanırlar. Ovanın doÄŸu ve batısında birbirlerine yaklaşırlar. Ovanın kuzeyini Kaplandede daÄŸları ile uzantısını Orhan daÄŸları oluÅŸturur. Güneyindeki sırayı, Keremali, Elmacık, Güney Bolu ve Sünnice daÄŸları oluÅŸturur. Ovanın önemli çıkış kapıları (geçitleri) Karadeniz'e Melen vadisi (Dokuz- Esmahanım) boÄŸazı ile Sarıbayır (Åžifalı Su) geçididir. Bu geçitle Zonguldak iline ulaşılır. Batıda Nüfren boÄŸazı ile Aksu vadisi geçidi; güneyde UÄŸur dere (Derdin) geçididir. Düzce ovasının kabaca güneybatı tarafında Efteni Gölü yer alır. Alanı giderek daralmakta olan bu gölde alan daralmasını önleme çalışmaları sürdürülmektedir. Gölün alanı 1976 yılı öncesinde 580 hektar iken 1950'li yıllarda baÅŸlayan kurutma çalışmaları sonucu 25 hektara kadar düÅŸmüÅŸtür. Göl seviyesinin yükseltisi 118 metredir. DiÄŸer gölleri; KaynaÅŸlı ilçe sınırları içinde çok küçük göllerdir. Bunlar: Kurugöl, Bıçkıyanı köyünde Topuk gölü, Sarıçökek köyü sınırlarında Islakgöl, Yaylagöl dür. En önemli akarsuyu Melen çayıdır. Melen çayı Yığılca ilçe sınırları içinden doÄŸar güneyden Efteni gölüne dökülen UÄŸur suyunu, Sığırlık, Samandere ve Torkul, doÄŸudan Asar deresini, batıdan da Adapazarı Akyazı yönünden gelen Aksu deresini alır. Efteni gölünden çıkarak kuzeye yönelir.

Akçakoca MelenaÄŸzı köyünden denize dökülür. Bu akarsu üzerinde Düzce-Yığılca arasına Hasanlar Barajı kurulmuÅŸtur. Bu baraj sulama amaçlı yapılmış olup sonradan hidroelektrik üretimine geçilmiÅŸtir. DiÄŸer akarsuları dere ÅŸeklindedir ve sık bir aÄŸ oluÅŸtururlar. Hepsi Karadeniz'e sularını boÅŸaltır. Kış ve ilkbahar aylarında bol su geçirirler. Bu akarsulardan önemli olanlar; Deredibi, DeÄŸirmendere ve Küpler dereleridir. Akçakoca sınırlarında GümüÅŸova'da Handere ve Kuzderelerin birleÅŸmesi ile Delice suyu oluÅŸur. Bu dere de Melen çayı ile birleÅŸir.

Karadeniz Bölgesi'nin sınırları içinde kaldığından genel özellikleri ile Karadeniz ikliminin etkileri görülür. Ancak Karadeniz ikliminin yanı sıra Akdeniz ve Karasal iklimleri arası geçiÅŸ özelliÄŸi gösterir. Ä°klimi çeÅŸitli etkenlerin sonucunda ÅŸekillenir. Enlemin etkisinden dolayı sıcaklık güneyde yer alan illere göre düÅŸük olur. Deniz kıyısında yer alan Akçakoca'ya göre Düzce ve diÄŸer ilçeleri yaz aylarında daha sıcak, kış aylarında biraz daha soÄŸuk olur. Ancak daÄŸların yükseltisi kıyıdan içerlere doÄŸru arttığından az da olsa ancak daÄŸların yükseltisi kıyıdan içerlere doÄŸru artığından az da olsa denizin yağış arttırıcı ılımanlaÅŸtırıcı etkisi iç kısımlarda da hissedilir. Hava kütleleri ve basınç merkezlerinin etkileri görülür. Bazı zaman kuzey kutupta oluÅŸan soÄŸuk hava (arktik); bazende güneyde tropikal havanın etkisinde kalarak zamansız soÄŸukların ya da sıcakların oluÅŸmasına neden olmaktadır. Hava basıncından orta Avrupa basıncından hareket eden hava balkanlar üzerinden gelerek kış aylarında havayı soÄŸutup, kar yağışına neden olur. Cephe yağışlarını oluÅŸturur. Orta Avrupa yüksek basıncı oluÅŸamadığı zamanlar Karadeniz'in kuzeyine Ä°zlanda alçak basıncı gelir. Bu durumda güneyden gelen tropikal hava basıncı oluÅŸur. O zamanlar kışlar oldukça sıcak geçer. Yaz aylarında Azor yüksek basıncından Basra alçak basıncına doÄŸru oluÅŸan hava akımıda kuzey batıdan gelerek havanın serinlemesine, yamaç yağışlarının oluÅŸmasına etki eder. Kuzey yönlü bu tip hava akımları Karadeniz üzerinden geldiÄŸinden yağış ve nem getirirler.

Kıyıya paralel uzanan daÄŸların alçaldığı yerlerde delkin etkisinden dolayı rüzgar yön kazanır. Melen BoÄŸazında ve Nüfren BoÄŸazından Düzce'ye doÄŸru kuzey batı yönlü rüzgarların oluÅŸması gibi. Düzce etrafının daÄŸlarla çevrili olması rüzgar hızlarının azalmasına ve kış aylarında sis oluÅŸmasına ve geç dağılmasında etkisi olur. OluÅŸan sisler daha sık sıcaklık terselmesidir. Akçakoca kıyılarında deniz buÄŸusu sisleri ilkbaharda oluÅŸur.

Aylara Göre Hakim Rüzgar Yönleri

Mayıs: Kuzeybatı / Karayel

Nisan-Haziran-Eylül-Kasım: KuzeydoÄŸu / Poyraz

Ocak-Mart-Ekim-Aralık: GüneydoÄŸu / Lodos

Åžubat: GüneydoÄŸu

Bu etkenler sonucu oluÅŸan iklim özellikleri ÅŸu ÅŸekilde tanımlanır ve özellik kazanır. Yazları sıcak, kışları ılık, her mevsim yağışlıdır; en çok yağış sonbahar ve kış aylarındadır. Yaz aylarında iki ay kadar kuraklık hissedilir.

Düzce ovasının hemen tümünde I. sınıf alüvyal toprak bulunmaktadır. Alüvyal topraklar, yüzey sularının tabanlarında ya da etki alanında akarsular tarafından taşınarak yığılmış bulunan genç sedimentler üzerinde yer alan düz, düze yakın eÄŸimli, (A) C profilli, azonal topraklardır. ÇeÅŸitli zamanlarda gelen sedimantasyonun ÅŸiddetine göre toprak profili genellikle tabakalıdır. Üst toprağın alt topraÄŸa geçiÅŸi belirsizdir. Üzerinde uzun yıllar geçen yerlerde hafif kireç yıkanmaları vardır. Ayrıca yer yer bulunan hidromorfik alüvyal araziler, sürekli su tutan, su sızan ya da fazla su aldıklarından uzun sure batak kalabilen yerler vardır. Düzce kent yerleÅŸiminin üzerinde bulunduÄŸu alüvyal topraklar çevresinde kolivyal ve kalkersiz kahverengi orman toprakları yer almaktadır. Kolivyal topraklar, yüzeysel akımla ya da yan derelerin kısa mesafelerde taşıyarak eÄŸimin azaldığı yerlerde depo ettiÄŸi, meteryallardan oluÅŸan (A) C profilli topraklardır. %2'den fazla eÄŸimli düzgün topografyalı arazilerde bulunmaktadır. Kalkersiz Kahverengi Topraklarda (A) C profillidir. Ä°yi oluÅŸmamış gözenekli yapısı olan A horizonundaki organik madde genellikle asit karakterlidir ve mineral kısımdan ayrı ya da çok az karışmış durumdadır. Ilıman ve yağışlı iklimde bulunan yaprağını döken orman altısında oluÅŸmaktadır. Yöredeki çukur alanlarda oluÅŸan, eÄŸimi az, derin alüvyal topraklardır. Bu tür topraklar Düzce ovasında geniÅŸ alanlar kaplar. Ova eÄŸimsiz ve %75 oranında tarıma elveriÅŸli niteliktedir. Alüvyal topraklar genellikle, kumlu killi topraklar grubuna girer. Kum oranı %50 dolayında olan, organik madde ve karbonat bakımından zengin bulunan alanlar, daha nitelikli olduklarından pancar tohumu, patates tohumu, patates, sebze ve meyve üretimine; organik madde ve karbonat yönünden daha az zengin olan kesimler ise, tahıl üretimine elveriÅŸlidir.

Karadeniz bitki örtüsü zenginliÄŸini kent çevresindeki doÄŸala yakın alanlarda gözlemek mümkündür. Ancak yerleÅŸimlerin geliÅŸmesi ile hızlı deÄŸiÅŸimler oluÅŸmaktadır. Eurosibirian bitki örtüsü yanısıra iklim özelliklerinin daha uygun olması nedeniyle Submediterranean bitki örtüsüne da rastlanmaktadır. Sahildeki makiliklerin daÄŸlık alanlardaki orman örtüsüne geçiÅŸini saÄŸlayan Düzce ovasında, kültür bitkileri yetiÅŸtiriciliÄŸi ile deÄŸiÅŸim görülmektedir. Verimli tarım topraklarının yer aldığı bir çöküntü ovası olarak ekolojisine uygun her tür tarım yapılabilir. Endüstri bitkileri ve özellikle tütün için uygundur. DoÄŸal bitki örtüsü, alan kullanımlardaki çeÅŸitlilik nedeniyle deÄŸiÅŸime uÄŸramaktadır. Çevredeki zengin orman örtüsü (Kayın, Köknar, MeÅŸe, Gürgen, Kestane, Ihlamur vb.) altında zengin alt örtü yer almaktadır. Düzce ve çevresinde av hayvanlarının pek çoÄŸu yaÅŸam ortamı bulmaktadır. Ancak bunlardan bazılarının çeÅŸitli nedenlerle sayıları azalmış ya da yok olmuÅŸlardır. Düzce'nin büyük bir bölümü av yasağı sınırları içerisindedir (ANONY-Maus, 1987). Yöre avcılarının belirlediklerine göre; aÄŸaç sansarı, gelincik, tilki, kurt, çakal, porsuk, geyik, karaca, ayı, tavÅŸan, su samuru ve çeÅŸitli kuÅŸ türleri bulunmaktadır. KuÅŸ türleri çoÄŸunlukla Efteni Gölü Yaban Hayatı Koruma Alanında konakçı ya da göçmen olarak yaÅŸamlarını sürdürmektedir.

Büyük Melen: Efteni Gölü'nün kuzeybatısından çıkan akarsu, gölün sularını Karadeniz'e boÅŸaltır. En yüksek akımı 170 m3/sn (nisan), en az akım 8 m3/sn (aÄŸustos)'dir.

Küçük Melen: Baba Dağı eteklerinden doÄŸup, Yığılca ilçesinin eteklerinden geçerek sularını Hasanlar Barajına döker. Barajı oluÅŸturan en önemli akarsu olan Küçük Melen'de en yüksek akım 230 m3/sn (nisan), en düÅŸük akım 2,3 m3/sn (aÄŸustos) dir. Beslenme alanı 250 km2'dir.

Aksu: Düzce'nin güneyindeki daÄŸlardan çıkar, belirli bir kaynağı yoktur. Önce, batıya doÄŸru akar, sonra doÄŸuya kıvrılarak Efteni Gölü'ne dökülür. En yüksek akım 175 m3/sn (haziran), en düÅŸük akım ise 0, 95 m3/sn (ocak) dir. Beslenme alanı 281 km2'dir.

Asar Suyu: Bolu DaÄŸları'nın kuzey batısından doÄŸar, yan dereler ve küçük kaynaklarla beslenerek Düzce Ä°li'nin güneyinden geçer, Küçük Melen'e karışıp Efteni Gölü'ne dökülür. DoÄŸu-batı doÄŸrultusunda akan Asar Suyu'nun en yüksek akımı ise 130 m3/sn (mart), en düÅŸük akımı ise 0,35 m3/sn (eylül)'dir. Beslenme alanı 180 km2'dir.

UÄŸur Suyu: Keremali DaÄŸları'nda doÄŸar. Belirli bir kaynağı yoktur. Yan dereler ve akarsu selciklerini toplayan UÄŸur Suyu, doÄŸu-batı doÄŸrultusunda ilerler, Asar Suyu'nun güneyinde ona paralel olarak akar ve Efteni Gölü'ne dökülür. En yüksek akım haziran, en az akım ekim ayındadır. Beslenme alanı 285 km2'dir.

Efteni Gölü: Düzce'nin 14 km güneybatısında Hamamüstü Köyü çevresindedir. Denizden yüksekliÄŸi 118 metredir. DoÄŸudan Küçük Melen ve UÄŸur Suyu ile, güneyden Aksu, Beyköy, Kürtler, Hamamüstü, Kalyoncu ve Yeniköy Dereleri ile beslenir. Alanı sular çekildiÄŸi zaman 5 km2'ye düÅŸtüÄŸü gibi taÅŸkınlar zamanında da 25 km2'ye kadar ulaÅŸmaktadır. En derin yeri 8 metredir. Gölde DSÄ° tarafından kurutma çalışmaları yapılmaktadır.

Hasanlar Barajı: Düzce Ovası'nı sulamak amacıyla Küçük Melen suyu üzerinde kurulmuÅŸtur. Baraj gölü, Düzce içindeki göllerin en büyüÄŸüdür. Su seviyesi en büyük olduÄŸu zaman alanı 42,5 km2 ye ulaşır.

Düzce dolaylarında linyit rezervleri saptanmıştır. Maden Tetkik Arama Enstitüsünce yapılan araÅŸtırmalarda Düzce'de kaplıca suyu ve maden suyu vardır. Ülkemizin ve hatta dünyanın en güzel ormanları Bolu DaÄŸları üzerinde bulunmaktadır. Bolu DaÄŸları'ndaki ormanlar özellikle büyük kentlerde yaÅŸayan insanlar için bir dinlenme ve eÄŸlenme yeri olmaktadır. Düzce'nin %47.95'i, GümüÅŸova'nın %56.13'ü, Gölyaka'nın % 65.99'u, Çilimli'nin %17.59'u Cumayeri'nin %43.05'i orman ve fundalık alandır.

Bölgede bulunan ormanların sorunları, köylünün sosyo-ekonomik yapısından kaynaklanan yerleÅŸim ve tarım için yapılan açmalar ile kaçak orman ürünleri ticareti, böcek zararlıları ve dikkatsizlik sonucu çıkan yangınlar oluÅŸmaktadır. Özellikle daÄŸlık kesimlere yerleÅŸen aileler fındık bahçesi kurmak için bilinçsizce yaptıkları açmalar sonunda fındık bitkisinin toprağı tutmaması nedeni ile erozyonu artırmaktadır. 12 Temmuz- 25 Temmuz 1995, 16 Haziran 1997, Mayıs 1998 tarihlerinde KaynaÅŸlı, Darıyeri Hasanbey ve Düzce'de meydana gele seller bölgede büyük hasar yaratmış ve maddi kayıplara neden olmuÅŸtur. Bölgemiz ormanlarında özellikle karaçam, sarıçam, köknar, kayın, meÅŸe ve diÄŸer yapraklılar ÅŸeklinde orman aÄŸaçları bulunmaktadır. Muncurlu bölgesindeki meÅŸe ormanları bölge için olduÄŸu kadar Türkiye için de tip itibarı ile korunma zorunluluÄŸu vardır. Samandere Åželalesi tabiat anıtı olaÄŸanüstü güzellikleri, insanı ürperten seve düÅŸüÅŸü ile mutlaka koruması gereken bir doÄŸa harikasıdır. Efteni Gölü yaban hayatı koruma alanı olarak tescil edilmiÅŸ yaklaşık 150 civarında kuÅŸ türünü barındıran önemli bir sulak alandır.